Văn Chúa Cà Phê: Truyền thuyết và ý nghĩa văn hóa

1.408

Chúa Cà Phê là ai, đền thờ và sự tích Chúa Bói Thượng Ngàn ở đâu, văn thỉnh Chúa Cà Phê là gì. Tại vùng đất thần tiên Lạng Sơn, nơi những câu chuyện huyền bí và truyền thuyết kì diệu nở rộ, truyền thuyết về bà Chúa Cà Phê nổi bật lên như một viên ngọc quý. Đây không chỉ là một câu chuyện, mà còn là một phần quan trọng của di sản văn hóa và lịch sử vùng đất này. Hãy cùng Lyon Coffee khám phá sâu hơn về truyền thuyết này, để hiểu rõ về nguồn gốc và ý nghĩa quan trọng của hạt cà phê – biểu tượng của sự thư giãn và hương vị trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.

1. Chúa Cà Phê là ai?

Chúa Cà Phê, người phụ nữ dân tộc Nùng, là nữ thần bói toán được tôn vinh từ thời xa xưa đến ngày nay. Dù không có tài liệu nào xác định chính xác thời đại bà Chúa Cà Phê xuất hiện. Truyền thống kể về quyền lực vô song của bà giữa vị thần cao quý trên bầu trời. Bà còn được biết đến với cái tên “Chúa Bói Thượng Ngàn.” Theo một số tín ngưỡng, bà là bà tổ nghề bói toán, là người đầu tiên tại Việt Nam mang truyền thống này. Dù sống ẩn mình trong núi và không xuất hiện trên thế giới. Đó lại là điều làm cho bà trở nên bí ẩn và ít người có cơ hội được hiểu biết về vị thần này.

Chúa Cà Phê là ai, đền thờ và sự tích Chúa Bói Thượng Ngàn ở đâu, văn thỉnh Chúa Cà Phê là gì — *Chúa Cà Phê là ai*

2. Đền thờ Chúa Bói Thượng Ngàn ở đâu?

Nhân dân tại vùng đất thần tiên Lạng Sơn đã xây dựng đền thờ Chúa Bói Thượng Ngàn để bày tỏ lòng biết ơn và tôn kính đối với bà Chúa Cà Phê. Nằm tại xã Hòa Thắng, Hữu Lũng, Lạng Sơn, ngôi đền này được coi là một trong những ngôi đền lâu đời nhất tại Việt Nam. Bên cạnh khuôn viên đền là một khu rừng hẻo lánh, tạo nên một không gian linh thiêng. Trước đây, đường xá chưa phát triển, điều này khiến cho việc hành hương trở nên khó khăn. Tuy nhiên, nhờ sự trùng tu đường xá, du khách ngày nay có thể dễ dàng đến đền để thắp hương và cúng bái bà Chúa Cà Phê.

Du khách có thể chọn các phương tiện như xe khách, ô tô, hoặc xe máy để di chuyển đến đền thờ, quãng đường khoảng 100km từ trung tâm thành phố Hà Nội. Ngày nay, con đường đã được mở rộng và nâng cấp, giúp xe ô tô lưu thông thuận tiện. Mỗi năm, đền nhận đón hàng trăm lượt khách hành hương, đặc biệt đông đúc vào những ngày rằm, mùng một, và đặc biệt là vào ngày mùng sáu tháng 2 âm lịch – ngày tiệc của Chúa Bói Thượng Ngàn.

Đền thờ sự tích Chúa Bói Thượng Ngàn — *Đền nhận đón hàng trăm lượt khách hành hương*

3. Sự tích Chúa Bói Thượng Ngàn:

Không ai biết tên gọi chính xác của Chúa bói Thượng Ngàn hay Bà chúa Cà Phê bắt nguồn từ đâu. Tuy nhiên, có một câu chuyện dân gian kể rằng khi người Pháp mang cây cà phê đến trồng thử ở vùng đất này thì cây cà phê không phát triển được. Và những người lao động ở đây cũng liên tục ốm đau, bệnh tật và gặp phải tai họa xảy ra liên tục. Các công nhân sợ hãi, không biết tại sao, họ lập tức đến cầu nguyện tại ngôi đền được đặt trong rừng cà phê. Với hy vọng rằng từng chút một tình hình sẽ được cải thiện. Quả nhiên ngay sau đó, những cây và phê bắt đầu phát triển và họ cũng không còn gặp tai hoạ nữa. Thấy ngôi đền vô cùng linh thiêng, những người thợ đã chung sức trùng tu lại ngôi đền và đặt tên là đền Cà Phê. Từ đó, người dân gọi vị Chúa được thờ trong chùa là Bà Chúa Cà Phê

4. Tích cũ có từ thời vua Lý Thái Tổ về Bà Chúa Bói Thượng Ngàn

Theo đó thì bà được cho là một vị tiên nữ từ cõi trời hạ phàm để giúp nhân dân tránh khỏi tai ương cũng như bệnh dịch. Theo tích cũ có từ thời vua Lý Thái Tổ, Bà Chúa Bói Thượng Ngàn hạ phàm được thuật lại như sau:

“Trong tích cũ Lê triều Thái tổ

Một thôn nghèo mái đỏ trên nương

Lam chiều khói tỏa màn sương

Chim kêu vượn hót ven đường hoa chen

Ngày thiêng sổ chọn một giờ

Trời sai tiên nữ cầm cờ giáng sinh

Đêm thanh giờ tý hiện ra điện tiền

Khắp một vùng yên lặng màn đêm

Sao sa sáng tỏ ở bên thềm

Chợt nghe giáng hạ tiên nàng thánh linh”.

5. Bản văn thỉnh Chúa Cà Phê số 1 (phần 1)

Ai lên tới chín tư châu thổ
Ngắm cảnh rừng bà chúa cà phê
Một vùng phong cảnh sơn khê
Hồn thiêng sông núi danh tài còn ghi

Trong tích cũ Lê triều thái tổ
Một thôn nghèo mán đỏ trên nương
Lam chiều khói tỏa màn sương
Chim kêu vượn hót ven đường hoa chen

Ngày thiêng sổ chọn một giờ
Trời sai tiên nữ cầm cờ giáng sinh
Đêm thanh giờ tý hiện ra điện tiền
Khắp một vùng yên lặng màn đêm

Sao sa sáng tỏ ở bên thềm
Chợt nghe giáng hạ tiên nàng thánh linh
Dáng phong tư hoa kỳ đua thắm
Luyện phép tiên thái thượng lão quân

Tử vi xem tướng như thần
Bói trong gia sự mười phân vẹn mười
Đoán thần tướng thương dân chính đạo
Giải hạn tai chỉ bảo căn ro

Giận loài tàn bạo bất lương
Khuyên quay đầu lại tìm đường tu tâm
Mang tài cứu nước cứu dân
Chúa bà sáng tỏ trần phàm còn duyên

Loài bất lương thượng thiên an bài
Loài bất lương thượng thiên an bài
Giờ dần chúa ở thiên thai trở về
Khắp hang động sơn khê chúa dạo

Đức vua phong nữ đạo thần linh
Du thuyền yên thế cứu dân
Lập đền hương khói xa gần nhớ ơn
Tiên nhớ cảnh thủy sơn bắc địa

Giáng trần phàm cao lùng cà phê
Núi non trăng nước hương khê
Núi non trăng nước hương khê
Chim kêu vượn hót hạc bày dâng hoa

Môi son má phấn da ngà
Thơm thơm tóc phượng rà rà lưng ong
Chúa bà thơm thơm tóc phượng rà rà
Áo chàm khăn thắm đai hoa kiềng vàng

6. Bản văn thỉnh Chúa Cà Phê số 1 (phần 2)

Khăn vắt ngang lưng đeo xà tích
Tai hoãn vàng vòng ngọc kim cương
Ấn phù đạo pháp cương thường
Ngự đồng phán bói chỉ đường trần gian

Có phen chơi cảnh bích động thanh nhàn
Ngự lầu hồng phủ tía thênh thang
Suối trong nước bạc rừng vàng
Núi rừng trùng trùng điệp điệp thang mây

Ngắm xem phong cảnh đền đây
Thác reo uốn khúc thông cây rườm rà
Trăng soi bóng liễu la đà

Rừng cấm chúa bà dạo bàn cờ ngự vui
Chúa bà cà phê hách danh trần phàm
Oai danh thần pháp chúa bà trừ gian
Đêm cùng ngày chúa soi xét nhân gian

Nghe chúa hạ lệnh giúp dân trừ tà
Danh thơm còn mãi vang xa
Tiếng lòng thổn thức chúa bà thương dân
Công người như nước như non

Trọn đời giữ tấm lòng son vì đời
Ai hay lẽ sao trời vật đổi
Lánh bụi trần về cõi hư không
Đồi cao còn dấu tiên rồng
Ban tiên đủng đỉnh gót hồng múa ca

Ngũ âm tay đàn tang tích tình tang
Tay đàn tang tích tình tang
Tiếng tơ tiếng trúc dịu dàng bẻ bai
Tiếng thổ tiếng mường khoan thai điểm đót

Cảnh lâm thiền vượn hót chim kêu
Mười hai cô thổ mán theo hầu
Muôn loài khắp chốn đâu đâu vọng cầu
Ba mươi sáu cửa động quy đầu làm tôi

Ánh đuốc kia sáng tỏ ngân hà
Đuốc soi sáng khắp gần xa
Soi cho đệ tử lộc tài bình an
Đệ tử con khấu đầu vọng bái

Xin chúa bà giáng phúc lưu ân
Độ cho đệ tử thiên xuân thọ trường

*Bản văn thỉnh Chúa Cà Phê số 1, 2 và 3*

7. Bản văn thỉnh Chúa Cà Phê số 2

Đệ tử con khấu đầu vọng bái.
Tiến bản văn chầu chúa bói cà phê.
Lạng sơn tú khí trung linh.
Có người tiên nữ giáng sinh phàm trần.

Anh linh nổi tiếng khác thường.
Khắp bốn phương đâu đâu đều biết.
Chúa bói ngàn nổi tiếng trâm oanh.
Nét thanh thanh mày ngài mắt phượng.

Vẻ tuyết ngọc hoa nhường nguyệt thẹn.
Tóc rườm rà uốn lượn nét tiên.
Thiên nhiên đẹp hữu tình một cảnh.
Có khi ngự một thú thảnh thơi.

Thất khê phố vị là nơi chúa đi về.
Dù ai buôn bán trăm nghề.
Tâm thành cửa chúa mọi bề ấm no.
độ cho quốc phú an khang thịnh thái.

Đền chúa bà đức đại anh linh.
Độ cho trăm trốn thanh bình.
Nhà nhà phú quý quang vinh đời đời.
Giữ lời thề một lòng ngộ đạo.

Nguyện một đời cầu đảo khói nhang.
Ngày hôm nay chúa bà lai giáng ngự về.
Khuông phù đệ tử thêm xuân thọ trường.

8. Bản văn thỉnh Chúa Cà Phê số 3 (phần 1)

Nức danh xem bói như thần
Tử vi, tướng số, hồng trần hanh thông
Gia trung, vận hạn sổ hồng
Xem trăm quẻ bói không sai quẻ nào

Lạng Sơn Hữu Lũng đi vào
Đền thiêng tiên cảnh biết bao uy hùng
Mệnh danh Tiên Chúa Ngàn trùng
Cà Phê Chúa bói người Nùng hiện thân

Chúa Bà cứu nước thương dân
Oai linh ban phép, ban ân cho đời
Chúa Bà linh ứng cõi trời
Lão Quân Thái Thượng ban lời, phép tiên

Chúa thương cứu giúp con hiền
Chúa ban cho phép, dở điên cũng lành
Chúa thương lính ghế lòng thành
Bái yết cửa Chúa, Chúa dành phần cho

Chúa ban lộc bé lộc to
Nhận xong khéo giữ, kẻo dò tới thân
Chúa thương lính ghế xa gần
Đường xa không quản, lộc trần chúa ban

Chúa thương lính ghế cơ hàn
Làm ăn vất vả, muôn vàn đau thương
Gian nan, cơ cực, đủ đường
Sai lầm, lỡ bước, âm dương mịt mù

Thế lên con mới phải tu
Công – dung – ngôn- hạnh – hoà nhu cõi trần
Tu tâm tu khẩu dần dần
Nhất tâm cửa Chúa, Chúa dành phần cho

Chúa ban lộc nhỏ lộc to
Lộc buôn lộc bán, không lo con à
Lộc soi, lộc bói, trừ tà
Chúa ban lính ghế, lộc là lắm thay

Chúa về chỉ bảo tận tay
Gắng mà theo học, ngày ngày sáng tươi
Chúa về chỉ bảo mười mươi
Con trần nhớ học, tươi cười nức danh

9. Bản văn thỉnh Chúa Cà Phê số 3 (phần 2)

Tình thương, ân điển Chúa dành
Không chịu tu sửa, Chúa hành tấm thân
Chúa về thu lại hồng ân
Thân làm nên tội, muôn phần khổ than

Đắng cay, cơ cực, nghèo nàn
Phải chịu tất cả,muôn vàn đau thương
Đường đi nước bước tỏ tường
Chúa về chỉ lối, soi đường, con nghe

Xuân sang rồi lại đến hè
Quanh năm, quanh tháng,bạn bè cùng nhau
Cùng nhau đắp phúc làm giàu
Giàu nhân giàu nghĩa, muôn màu đẹp tươi

Chăm chỉ học hỏi, không lười
Cùng tu cùng nổi, điểm mười chúa ban
Chúa ban sẽ được chứa chan
Gia đình hoà hợp, bình an mọi bề

Nhà “Thánh” con phải giữ lề
Tôn sư trọng đạo, Chúa về ứng thơ
Làm “tôi” con phải tôn thờ
Phụng sự nhang khói, từng giờ không quên

Tu tâm tích đức cho bền
Theo lời Chúa dạy, về bên Thánh hiền
Sống thì đừng nặng chữ “tiền”
Thật tâm mà sống, mọi miền giúp nhau

Lỡ may nay ốm mai đau
Người kia báo đáp, con hiền vui thay
Nhất tâm nhất dạ từ nay
Học theo phép Chúa, ngày ngày rạng danh

Lời kia đã học, phải hành
Nhất lòng tòng đạo, cho thành con ngoan
Đường đi lối bước vô vàn
Tu tâm tích đức, trên ngàn Chúa thương

10. Kết luận về Chúa Cà Phê

Nhân dân tại vùng đất thần tiên Lạng Sơn đã xây dựng đền thờ Chúa Bói Thượng Ngàn để bày tỏ lòng biết ơn và tôn kính đối với bà Chúa Cà Phê. Nằm tại xã Hòa Thắng, Hữu Lũng, Lạng Sơn, ngôi đền này được coi là một trong những ngôi đền lâu đời nhất tại Việt Nam. Bên cạnh khuôn viên đền là một khu rừng hẻo lánh, tạo nên một không gian linh thiêng. Trước đây, đường xá chưa phát triển, điều này khiến cho việc hành hương trở nên khó khăn. Mỗi năm, đền nhận đón hàng trăm lượt khách hành hương, đặc biệt đông đúc vào những ngày rằm, mùng một, và đặc biệt là vào ngày mùng sáu tháng 2 âm lịch – ngày tiệc của Chúa Bói Thượng Ngàn.